Ξηροπήγαδο Αιτωλοακαρνανίας

Το Ξηροπήγαδο βρίσκεται ανατολικά της Nαυπακτου, επί της εθνικής οδού Ναυπάκτου-Ιτέας, σε απόσταση περίπου τριών χιλιόμετρων. Στην ουσία η ανατολική πλευρά της Ναυπάκτου και η δυτική πλευρά του Ξηροπήγαδου έχουν ενωθεί. Κατά μήκος του εθνικού δρόμου έχουν αναπτυχθεί πολλές εμπορικές επιχειρήσεις, οι οποίες εξυπηρετούν καθημερινά τις βασικές ανάγκες των κατοίκων.

Το Ξηροπήγαδο χαρακτηρίζεται ως πεδινό χωριό με υψόμετρο 50 μέτρων και συνολικής εκτάσεως 2,1 χιλιάδων στρεμμάτων (8,5 τετραγωνικών χιλιόμετρων), εκ των οποίων το 81% περίπου (1,7 χιλιάδες στρέμματα) είναι καλλιεργήσιμο (σύμφωνα με την απογραφή γεωργικής κτηνοτροφίας ΕΣΥΕ 1991) και μόλις 0,4 χιλιάδες στρέμματα είναι εκτάσεις οικισμών.

Είναι συνέχεια της συνοικίας Λυγιάς (Κάτω Λυγιάς) της Ναυπάκτου. Το όνομα έλαβε από ξηροπήγαδο (ξηρό + πηγάδι) που υπήρχε στην περιοχή όπως αναφέρεται σε έγγραφο του Μοναστηριού της Βαρνάκοβας τα τέλη του 17ου αι. Ο οικισμός δημιουργήθηκε το 1837 με τη μετακίνηση κατοίκων από το συνοικισμό Δένδρο της Ναυπάκτου (όπου σήμερα το Μοναστήρι της Γοργοεπηκόου).

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν ο ναός της της Ζωοδόχου Πηγής (τέλη 19ου αι.) σε λοφίσκο με μαγευτική θέα, ο ενοριακός ναός του Αγίου Ανδρέα (θεμ. 1970, εγκαιν. 1986), τα “Δίδυμα Πλατάνια” αξιοπαρατήρητο μνημείο της φύσης και οι “Καμαρούλες” (αψίδες) μέσω των οποίων μεταφερόταν το νερό από τη θέση Τρύπιο Λιθάρι, όπου γινόταν η Δέση, μέχρι το λεγόμενο Μύλο Μακρή, λίγα μέτρα νότια της διασταύρωσης της νέας περιφερειακής οδού Ναυπάκτου με την Εθνική Οδό Ιτέας.